This text is copied from Wikipedia, http://is.wikipedia.org/wiki/%C3%8Dslenska Authored under GFDL license: http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html replaced some characters (" and -) ¥slenska Af Wikipedia, frj lsa alfr‘Œiritinu Jump to: navigation, search ¥slenska (¥slenska) TalaŒ hvar: ¥slandi Heimshluti: NorŒur Evr¢pu Fj”ldi m lhafa: um 300.000 S‘ti: ’tt: Ind¢evr¢psk Germ”nsk NorŒurgerm”nsk Vesturnorr‘nt ¥slenska Opinber staŒa Opinbert tungum l: St˜rt af: ¥slensk m lst”Œ Tungum lak¢Œar ISO 639-1: is ISO 639-2: ice og isl SIL: ICE Tungum l - Listi yfir tungum l ¥slenska er tungum l meŒ fj¢rum f”llum (nefnifalli, •olfalli, • gufalli og eignarfalli) sem aŒallega er talaŒ og ritaŒ   ¥slandi. aŒ er ind¢-evr¢pskt, germanskt og vesturnorr‘nt. Af ”Œrum m lum er f‘reyska skyldust ¡slensku. Efnisyfirlit [fela] * 1 Saga ¡slensku * 2 Breytingar * 3 M lfr‘Œi * 4 M ll˜skur * 5 ¥slenska utan ¥slands * 6 Merk rit, rituŒ   ¡slensku * 7 Heimildir * 8 Tengt efni * 9 Tenglar o 9.1 OrŒab‘kur + 9.1.1 ¥ŒorŒ [breyta] Saga ¡slensku ¥slenska   r‘tur aŒ rekja til m ls norskra landn msmanna   9. ”ld. € •eim t¡ma sem hefur liŒiŒ hafa orŒiŒ talsverŒar breytingar   tungum linu, einkum   orŒaforŒa og framburŒi, en l¡tt   m lfr‘Œi, eins og kemur fram aŒ neŒan. Breytingar •essar, einkum   orŒaforŒa, m  rekja til breyttra lifnaŒarh tta, breytinga   samf‚laginu, n˜rrar t‘kni og •ekkingar, sem og  hrifa annara tungum la   ¡slensku, einkum ensku og d”nsku. Til h‘gŒarauka er s”gu ¡slenskunnar skipt ¡ •rj£ skeiŒ: fornm l til um 1350, miŒm l fr  1350 til um 1550 (eŒa 1600) og n˜m l fr  lokum miŒm ls. [breyta] Breytingar ¥slenskt ritm l hefur l¡tiŒ breyst s¡Œan   landn ms”ld meŒ •eim afleiŒingum aŒ ¥slendingar geta enn ¡ dag - meŒ herkjum og skrekkjum - lesiŒ forn rit   borŒ viŒ Landn mu, Snorra-Eddu og ¥slendingas”gurnar. Samr‘md stafsetning auŒveldar lesturinn •¢ talsvert, auk •ess sem orŒaforŒi •essara rita er heldur takmarkaŒur. Meiri breytingar hafa orŒiŒ   framburŒi, svo miklar aŒ ¥slendingur 20. aldar myndi tr£lega ekki skilja ¥slending 13. aldar, g‘tu •eir talaŒ saman. Helstu breytingar   m linu n  •v¡ til orŒaforŒa og framburŒar, en minni breytingar hafa orŒiŒ   m lfr‘Œi. (Sj  n nar ¡ s”gu ¡slenskunnar.) —msar  st‘Œur eru fyrir •v¡ hversu vel m liŒ hefur varŒveist. HefŒbundna sk˜ringin er auŒvitaŒ einangrun landsins, en l¡klega hefur fullmikiŒ veriŒ gert £r •v¡ og er s£ sk˜ring ein t‘past fulln‘gjandi. ™nnur  st‘Œa sem oft er nefnd er s£ aŒ m liŒ hafi varŒveist ¡ skinnhandritunum, hvort sem var um af•reyingarb¢kmenntir aŒ r‘Œa eŒa fr‘Œi. Handritin hafi veriŒ lesin og innihald •eirra flutt fyrir •  sem ekki voru l‘sir, •annig hafi m l •eirra varŒveist og orŒaforŒi handritanna haldist ¡ m linu. Ennfremur hafi l‘rŒir ¥slendingar skrifaŒ aŒ miklu leyti   m¢Œurm linu, allt fr  •v¡ aŒ Ari fr¢Œi og Fyrsti m lfr‘Œingurinn skr Œu s¡n rit, •ess vegna hafi lat¡nu hrif orŒiŒ minni en v¡Œa annars staŒar. Kirkjunnar menn   ¥slandi voru l¡ka flj¢tir aŒ tileinka s‚r aŒferŒir Marteins L£thers og Bibl¡an var snemma •˜dd   ¡slensku. Bibl¡ur og ”nnur tr£arrit voru •v¡ snemma til   ¡slensku   helstu fr‘Œasetrum landsins og prestar boŒuŒu GuŒs orŒ   ¡slensku. essa kenningu m  helst styŒja meŒ •v¡ aŒ bera okkur saman viŒ •j¢Œir sem ekki  ttu Bibl¡u   eigin tungu, t.d. NorŒmenn, en •eir notuŒust viŒ danska Bibl¡u. Orsakir •eirrar •r¢unar sem varŒ   ¡slensku verŒa seint £tsk˜rŒar til hl¡tar, en •eir •‘ttir sem nefndir eru h‚r aŒ ofan hafa allir haft einhver  hrif. Margir ¥slendingar telja ¡slenskuna vera "upprunalegra" m l en flest ”nnur, og aŒ h£n hafi breyst minna. aŒ er ekki alls kostar r‚tt, og m  ¡ •v¡ sambandi nefna aŒ ¡slenskan hefur einungis fj”gur f”ll af  tta £r ind¢evr¢pska frumm linu,   meŒan flest slavnesk m l hafa sex f”ll, og p¢lska sj”. ˜ska hefur einnig fj”gur f”ll eins og ¡slenska, og varŒveitt eru rit   fornh •˜sku sem eru mun eldri en ¡slensku handritin, eŒa fr   ttundu ”ld. ¥ Grikklandi er enn t”luŒ gr¡ska, r‚tt eins og fyrir •rj£ •£sund  rum og svo m  lengi telja. ™ll •essi m l eiga •aŒ •¢ sameiginlegt aŒ hafa breyst aŒ einhverju leyti, og er ¡slenskan •ar engin undantekning. *[1] [breyta] M lfr‘Œi OrŒflokkar ¡ ¡slensku OrŒflokkur D‘mi Hlutverk NafnorŒ St¢ri fuglinn hoppar til hins merka manns sem stendur ¡ garŒinum. Hann er meŒ fr‘ handa fuglinum. AŒ tilgreina einstaka hluti, eŒa flokka hluta, jafnt raunverulega sem ¡myndaŒa. SagnorŒ St¢ri fuglinn hoppar til hins merka manns sem stendur ¡ garŒinum. Hann er meŒ fr‘ handa fuglinum. AŒ gefa til kynna aŒgerŒ. L˜singarorŒ St¢ri fuglinn hoppar til hins merka manns sem stendur ¡ garŒinum. Hann er meŒ fr‘ handa fuglinum. AŒ l˜sa einhverjum hlut n nar. Oftast notaŒ meŒ nafnorŒi. Forn”fn St¢ri fuglinn hoppar til hins merka manns sem stendur ¡ garŒinum. Hann er meŒ fr‘ handa fuglinum. Gefa til kynna meŒ almennum h‘tti um hvern eŒa hvaŒ setningin   viŒ. Greinir St¢ri fuglinn hoppar til hins merka manns sem stendur ¡ garŒinum. Hann er meŒ fr‘ handa fuglinum. AŒ gera nafnorŒ  kveŒin. Greinir getur veriŒ viŒskeyttur eŒa settur fyrir framan nafnorŒ sem s‚r orŒ. T”luorŒ Sautj n st¢rir fuglar hoppa til hinna •riggja merku manna sem standa ¡ garŒinum. eir eru meŒ tvo poka af fr‘jum handa fuglunum. Gefa til kynna fj”lda eŒa magn. Sm orŒ Forsetningar St¢ri fuglinn hoppar til hins merka manns sem stendur ¡ garŒinum. Hann er meŒ fr‘ handa fuglinum. Hafa  hrif   merkingu fallorŒs ¡ setningu. AtviksorŒ Nafnh ttarmerki St¢ri fuglinn er aŒ hoppa til hins merka manns sem stendur ¡ garŒinum. Hann er aŒ gefa ”Œrum fuglum fr‘. Nafnh ttarmerkiŒ er orŒiŒ "aŒ"   undan sagnorŒi ¡ nafnh‘tti. S”gn ¡ nafnh‘tti er  n t¡Œar og endar oftast   "a". Samtengingar St¢ri fuglinn hoppar til hins merka manns sem stendur ¡ garŒinum. Hann er meŒ fr‘ handa fuglinum. Tengir saman setningar til aŒ mynda m lsgrein. Skiptist ¡ aŒaltengingar og aukatengingar. Upphr¢panir Ath: etta •arfnast yfirferŒar. [breyta] M ll˜skur —mis sv‘Œisbundin afbrigŒi mynduŒust ¡ m linu, •r tt fyrir hinar litlu breytingar, en deildar meiningar eru um hvort s  munur geti kallast m ll˜skumunur. HingaŒ til hefur yfirleitt veriŒ einbl¡nt   framburŒarmun •¢ einnig hafi einhver munur veriŒ   orŒanotkun. M lhreinsunarm”nnum   fyrri hluta tuttugustu aldar •¢ttu sumar framburŒarm ll˜skurnar lj¢tar og gengu hart fram ¡ aŒ £tr˜ma •eim, s‚rstaklega fl m‘li. Sk¢larnir voru meŒal annars notaŒir ¡ •eim tilgangi. M ll˜skumunur hefur dofnaŒ talsvert   ¥slandi   tuttugustu ”ld og sumar framburŒarm ll˜skurnar eru n nast horfnar £r m linu. Helstu ¡slensku framburŒarm ll˜skurnar eru (voru) Skaftfellskur einhlj¢ŒaframburŒur, Vestfirskur einhlj¢ŒaframburŒur, harŒm‘li og raddaŒur framburŒur, ngl-framburŒur, bŒ- og gŒ-framburŒur, hv-framburŒur og rn- og rl-framburŒur. [breyta] ¥slenska utan ¥slands ¥slenska er t”luŒ af  hugam”nnum og f¢lki af ¡slensku bergi brotiŒ v¡Œsvegar um heim. Mest er af ¡slenskum‘landi f¢lki ¡ Kanada og Bandar¡kjunum, einna helst ¡ Gimli ¡ Manitoba, en •angaŒ fluttist st¢r h¢pur ¥slendinga (kallaŒir Vesturfarar) viŒ lok 19. aldar. Svo er aŒ nefna •  er leggja n m   ¡slensku erlendis, t.d. •  sem l‘ra ¡ gegnum ¡slensku kennsluvef H sk¢la ¥slands [2], sem kallast Icelandic Online og sem erlendir aŒilar t¢ku • tt ¡, m.a. h sk¢li ¡ Wisconsin ¡ Bandar¡kjunum. [breyta] Merk rit, rituŒ   ¡slensku * (ritaŒar) um 1190-1320: ¥slendingas”gurnar * um 1140: Fyrsta m lfr‘ŒiritgerŒin * 1952: Gerpla Halld¢rs Laxness (skrifuŒ ¡ st¡l ¡slendingasagna) [breyta] Heimildir * Gyldendals Tibinds Leksikon. 1977. AŒalritstj¢ri: J›rgen Bang, cand. mag.. Gyldendalske Boghandel, Nordisk Forlag A.S. Kaupmannah”fn. * Heimir P lsson. 1999. Fr  l‘rd¢ms”ld til rauns‘is - ¥slenskar b¢kmenntir 1550-1900. Vaka-Helgafell hf., Reykjav¡k. * ¥slensk orŒab¢k. 1985. €rni B”Œvarsson ritst˜rŒi. B¢ka£tg fa Menningarsj¢Œs, Reykjav¡k. * ¥slenska Alfr‘ŒiorŒab¢kin A-G. 1990. Ritstj¢rar: D¢ra Hafsteinsd¢ttir og Sigr¡Œur HarŒard¢ttir. ™rn og ™rlygur hf., Reykjav¡k. * ¥slenska Alfr‘ŒiorŒab¢kin H-O. 1990. Ritstj¢rar: D¢ra Hafsteinsd¢ttir og Sigr¡Œur HarŒard¢ttir. ™rn og ™rlygur hf., Reykjav¡k. * ¥slenska Alfr‘ŒiorŒab¢kin P-™. 1990. Ritstj¢rar: D¢ra Hafsteinsd¢ttir og Sigr¡Œur HarŒard¢ttir. ™rn og ™rlygur hf., Reykjav¡k. * ¥var Bj”rnsson. [§tg fu r ¢•ekkt]. M lsaga fyrir framhaldssk¢la. 2. £tg fa. Offsetfj”lritun hf., Reykjav¡k. [breyta] Tengt efni * ¥slenska stafr¢fiŒ * G‘salappir * H fr¢nska [breyta] Tenglar Wiktionary merkiŒ OrŒab¢kaskilgreiningu fyrir ¥slenska er aŒ finna   Wiktionary. * Ritreglur ¥ samr‘mi viŒ augl˜singar menntam lar Œuneytis nr. 132/1974, 133/1974, 184/1974 og 261/1977 * Bragfr‘Œi og H ttatal * IŒunn - Kv‘Œamannaf‚lag * ¥slenskuskor H sk¢la ¥slands * M lsh‘ttir (I) * M lsh‘ttir (II) * Merking mannanafna * Nokkur erfiŒ atriŒi £r daglegu m li tekin fyrir * ¥slenska - ˜skt t¡marit fyrir ¡slenskunema * ¥slensk M lst”Œ - —mislegt varŒandi ¡slenska m lfr‘Œi, orŒab‘kur o.fl. [breyta] OrŒab‘kur * OrŒab¢k H sk¢lans * OrŒabanki ¥slenskar M lst”Œvar o Landaheiti og h”fuŒstaŒaheiti * Hugtakasafn ˜ŒingamiŒst”Œvar utanr¡kisr Œuneytisins * A Concise Dictionary of Old Icelandic (innsk”nnuŒ) eftir Geir T. Zo‰ga fr   rinu 1910. * An Icelandic-English Dictionary (innsk”nnuŒ) eftir GuŒbrand Vigf£sson og Richard Cleasby, gefin £t 1874. * St¢r ensk-¡slenskur orŒalisti * Annar st¢r ensk-¡slenskur orŒalisti (html £tg fa) * Altnordisches W”rterbuch [breyta] ¥ŒorŒ * Skr  ¥slenskrar m lst”Œvar yfir ¡ŒorŒas”fn * OrŒasafn Hins ¡slenska st‘rŒfr‘Œif‚lags (leit) * Tenglar KDE verkefnisins * OrŒalisti L¥SU * OrŒasafn l‘knaritara * OrŒasafn Lyfjastofnunar (yfirlit) * Hugt”k ¡ l¡fr‘nni efnafr‘Œi * JarŒfr‘ŒiorŒ: [3] [4] * T”lvunarfr‘ŒiorŒ: [5] * VeŒurfr‘ŒiorŒ (html £tg fa) * Hugtakasafn ˜ŒingamiŒst”Œvar utanr¡kisr Œuneytis * ¥slenskir fuglar * Hugt”k ¡ vatnafr‘Œi og skyldum greinum * Sj vard˜raorŒab¢k Hafranns¢knarstofnunar ¥slands Af "http://is.wikipedia.org/wiki/%C3%8Dslenska" Flokkar: ¥slenska | Norr‘n tungum l | Germ”nsk tungum l